استفتائات مقام معظم رهبری مربوط به اعتکاف

احکام مربوط به معتکفین بر اساس استفتائات مقام معظم رهبری به صورت جزوه جهت دانلود ارائه میگردد.

کاربران گرامی می‌توانند جزوه احکام اعتکاف را دانلود کنند :

در بخش ذیل علاوه بر جزوه ، استفتائات مربوط به اعتکاف از دفتر حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) به‌صورت دسته‌بندی‌شده بر اساس موضوعات فقهی مرتبط با اعتکاف تقدیم می گردد :

۱. نیّت و شرایط عمومی اعتکاف

پرسش شماره ۷۲۱۲۱
موضوع: اعتکاف
قصد داریم چند روز آخر ماه رمضان را اعتکاف کنیم نیت معتکف چه باید باشد؟ آیا همین که در دلش به قصد قربت باشد کفایت می‌کند؟
اعتکاف مانند همه عبادت‌ها باید با نیّت و قصد قربت باشد؛ یعنی ماندن انسان در مسجد برای عبادت و تقرّب به پروردگار متعال و دور از هر گونه ریا و خودنمایی.

پرسش شماره ۴۰۴۴۷
موضوع: اعتکاف
آیا معتکف می تواند، کارهای ضروری و خرید و فروش اینترنتی (خرید شارژ و یا بسته اینترنتی) بدون اینکه از مسجد خارج شود، انجام دهد؟
خرید و فروش بر معتکف حرام است؛ ولی اگر برای تهیه مواد خوراکی، ناچار از خرید و فروش شود و شخص غیر معتکفی – که این کار را انجام دهد – نیابد و تهیه اجناس مذکور، بدون خرید نیز امکان نداشته باشد، در این صورت خرید و فروش مانعی ندارد.

پرسش شماره ۷۱۸۱۵
موضوع: اعتکاف
در مراسم اعتکاف تمام آن ایام را باید با دعا و نماز و روزه، سپری کرد یا با استراحت و بدون دعا هم می تواند باشد، راه آسان و ساده آن کدام است؟
اعتکاف بدون دعا و نماز مستحب هم صحیح است؛ ولی روزه در حال اعتکاف، لازم است.

پرسش شماره ۷۱۷۹۵
موضوع: اعتکاف
آیا ریا در اعتکاف موجب بطلان آن است؟ آیا ریای قبل از عمل، بعد از عمل، یا حین اعتکاف در حکم تفاوتی دارند؟
ریا در اعتکاف مبطل آن است؛ البته ریاء بعد از عمل مبطل نیست.

پرسش شماره ۲۷۸
موضوع: اعتکاف
اگر برای اعتکاف وجوبی، به خاطر غفلت و یا فراموشی، نیّت استحباب کند یا بالعکس، تکلیف چیست؟
به طور کلی در نیّت، قصد قربت، کفایت می‌کند و قصد وجوب یا استحباب، لازم نیست. بنا بر این در فرض مذکور اگر به قصد وظیفه فعلیّه و یا قربت مطلقه، انجام داده باشد، صحیح است.

پرسش شماره ۴۱۰۵۹
موضوع: اعتکاف
کسی که قصد اعتکاف داشته و در محل اعتکاف و مسجد حضور دارد، اما هنگام اذان صبح، نیّت اعتکاف را فراموش می کند، آیا می‌تواند بعد از اذان صبح نیّت کند؟
در فرض مذکور همین که قبل از اذان صبح به قصد اعتکاف به مسجد رفته، کافی است.

پرسش شماره ۴۰۳۷۳
موضوع: اعتکاف
ورود به محل اعتکاف به قصد اعتکاف، در وسط اذان صبح عمداً و سهواً (چون فجر صادق چند دقیقه بعد از اذان صبح است) آیا صحیح است؟
از آنجا که شروع اعتکاف از طلوع فجر روز اوّل است، نیّت هم باید از آن لحظه به تأخیر نیفتد؛ ولی جایز است اعتکاف را از ابتدای شب اوّل یا اثنای آن شروع و از همان زمان نیّت کند و تا مغرب روز سوم ادامه دهد. ضمناً تشخیص طلوع فجر به افق مکلف، بر عهده خود اوست.

۲. زمان و مدت اعتکاف

پرسش شماره ۷۲۰۷۶
موضوع: اعتکاف
زمان آغاز و پایان اعتکاف چه زمانی است؟
محاسبه سه روز اعتکاف از طلوع فجر روز اول تا مغرب روز سوم است، بنابراین شب دوم و سوم جزء اعتکاف است و نباید از مسجد خارج شد.

پرسش شماره ۷۲۰۷۷
موضوع: اعتکاف
آیا حضور در شب اول و چهارم در مسجد واجب و جزء زمان اعتکاف محسوب می شود؟ معمولاً در مساجد برای شب آخر برنامه وجود دارد، اما من کار دارم و به محض اذان مغرب قصد خروج از مسجد را دارم، آیا موجب بطلان اعتکاف می شود و باید در مراسم شرکت کنم؟
شب اول و چهارم جزء اعتکاف نیست.

پرسش شماره ۳۹۴۹
موضوع: اعتکاف
آیا تعداد روزهای اعتکاف، الزاماً باید سه روز باشد؟ اگر کسی نذر کند چهار روز در مسجدی معتکف شود، آیا نذر منعقد می‌شود؟
در فرض سؤال، نذر منعقد می‌شود. البته باید توجه داشت که اعتکاف نباید کمتر از سه روز باشد و اعتکاف بیشتر از سه روز، نیز جایز و صحیح است؛ البته اگر پنج روز اعتکاف کند، واجب است روز ششم را کامل کند.

پرسش شماره ۲۸۰
موضوع: اعتکاف
اگر کسی قبل از شروع اعتکاف، نذر مشروط کند که در صورت عارض شدن امر مهمّی، از اعتکاف خارج شود و در غیر این صورت به اعتکاف ادامه بدهد، آیا چنین نذر اعتکافی صحیح است؟
مانعی ندارد.

پرسش شماره ۴۲۲۸۹
موضوع: اعتکاف
اگر فردی قبل از اعتکاف، نیّت مشروط کند که اگر کار ضروری پیش آمد، اعتکاف را ترک کند، آیا صحیح است؟
در فرض سؤال نیت مشروط در اعتکاف صحیح است.

پرسش شماره ۴۰۳۹۰
موضوع: اعتکاف
اگر با چند ساعت تأخیر و پس از سحر روز اول، به جمع معتکفین ملحق شویم، آیا اعتکاف صحیح است؟
اگر بخواهید تا غروب روز سوم بمانید، صحیح نیست و نیز اگر بخواهید این چند ساعت تأخیر را از روز چهارم جبران کنید؛ یعنی تا همان ساعتی که از روز اول کم دارید در روز چهارم در مسجد بمانید، باز هم بنابر احتیاط واجب صحیح نیست. بله اگر تا پایان روز چهارم بمانید، که جمعاً سه روز شود، اعتکاف صحیح است.

پرسش شماره ۶۵۹۱۶
موضوع: اعتکاف
آیا شروع اعتکاف از ابتدای روز ۲۸ ماه رمضان که احتمال دارد روز سوم اعتکاف با عید فطر مصادف شود جایز است؟ (مانند ماه رمضان امسال که با توجه به تقویم رسمی کشور، گمان حاصل می‌شود بر این که ماه رمضان ۲۹ روزه خواهد بود ولی یقین نداریم.) در صورتی که روز سوم، مصادف با عید فطر شود، وظیفه چیست؟
در فرض سؤال، اعتکاف جایز است؛ ولی اگر معلوم شود که روز سوم، عید فطر است، اعتکاف صحیح نیست.

پرسش شماره ۷۱۸۱۱
موضوع: اعتکاف
کسی نذر کرده است ده روز اخیر ماه مبارک رمضان را معتکف شود؛ اتفاقاً روز دهم عید فطر را اعلام می کنند، آیا قضای آن دوباره لازم می شود یا نه؟
در فرض سؤال اگر یک اعتکاف ده روزه را در رمضان معین نذر کرده و روز دهم مصادف با عید شده، نذرش اصلاً صحیح نیست و اعتکافش هم قضا ندارد.

۳. اعتکاف واجب (نذر، عهد، قضا)

پرسش شماره ۷۲۱۱۲
موضوع: اعتکاف
شخصی نذر یا عهد کرده معتکف شود، اگر عمداً و بدون عذر اعتکاف خود را بشکند، کفاره نذر یا کفاره اعتکاف و یا هر دو کفاره بر عهده اش است؟
اگر نذر معین نباشد و اعتکافش را فاسد کند واجب است از سر بگیرد و اگر نذر معین باشد و آن را فاسد کند باید قضا نماید و فاسد کردن اعتکاف به غیر نزدیکی کردن کفاره ندارد.

پرسش شماره ۷۲۱۱۰
موضوع: اعتکاف
در روز سوم به خاطر بیماری همسرم، ناچار به خروج از اعتکاف شدم و تا پایان اعتکاف امکان بازگشت وجود ندارد؛ با اینکه خروج من اجباری و لازم بوده آیا قضای اعتکاف بر عهده ام است؟
قضای اعتکاف ولو در فرض سؤال، واجب شده است.

پرسش شماره ۷۲۱۰۶
موضوع: اعتکاف
اگر زنی روز سوم اعتکاف حائض شود و اعتکافش باطل شود، آیا پس از پاک شدن، فقط انجام روز سوم اعتکاف بر او واجب است یا باید اعتکاف را از سر بگیرد و سه روز معتکف شود؟
با خارج شدن خون حیض، هر چند در بعضی از روز سوم، اعتکاف باطل می‌شود و زن باید فوراً از مسجد خارج شود و اعتکافش قضا ندارد؛ مگر این که اعتکاف به سببی همچون نذر، بر او واجب شده باشد.

پرسش شماره ۴۰۲۸۳
موضوع: اعتکاف
آیا قضای اعتکاف، واجب فوری است؟
قضای اعتکاف، لازم نیست فوراً بجا آورده شود، گرچه احتیاط مستحب است.

پرسش شماره ۲۵۶۴
موضوع: اعتکاف
اگر کسی به صورت مطلق نذر کند که معتکف شود، آیا روز اول و دوم می‎تواند از اعتکاف خارج شود؟ اگر روزهای معیّنی را نذر کند که معتکف شود، چگونه باید عمل کند؟
اگر نذر مطلق باشد، خروج از اعتکاف در روز اول و دوم، اشکال ندارد؛ ولی واجب است اعتکافش را بعداً به‎جا آورد. و چنانچه نذر معین باشد، حق بر هم زدن آن را حتی در روز اول و دوم ندارد.

پرسش شماره ۲۸۱
موضوع: اعتکاف
۱. اگر کسی نذر کند که چهار روز معتکف شود، بعد از اتمام سه روز اعتکاف، چگونه باید عمل کند؟ آیا باید یک روز را به سه روز اعتکاف، اضافه کند و در مسجد باقی بماند؟
۲. اعتکاف بیشتر از سه روز، به صورتی که آن زیاده، بخشی از یک روز یا شب باشد، چه حکمی دارد؟
ج۱) اگر اعتکاف چهار روزه را با صیغه مخصوص، نذر کرده باشد، باید طبق نذر خود عمل کند.
ج۲) اعتکاف در فرض سؤال، مانعی ندارد؛ هر چند مقدار زیادتر، یک روز، یا نصف روز، یا یک شب و یا نصف شب باشد.

۴. اعتکاف مستحب و انصراف از آن

پرسش شماره ۷۲۱۰۹
موضوع: اعتکاف
کسی عمداً و بدون عذر، اعتکاف مستحبی خود را در روز سوم می شکند، آیا بر او قضاء و کفاره لازم می آید یا فقط معصیت کرده است؟
در فرض سؤال باید قضای آن اعتکاف را بجا آورد ولی کفاره ندارد.

پرسش شماره ۷۲۱۰۷
موضوع: اعتکاف
در مورد اعتکاف آمده است (رساله نماز و روزه، مسأله ۱۰۰۹) هرگاه اعتکاف مستحب را پس از روز دوم باطل کند، باید قضای آن را به جا آورد؛ ولی اگر در روز اول و دوم باطل کند، قضای آن واجب نیست.) منظور از روز دوم یعنی بعد از غروب آفتاب روز دوم یا پس از مغرب؟
منظور مغرب روز دوم است.

پرسش شماره ۷۱۷۹۷
موضوع: اعتکاف
انسان چه موقع می تواند اعتکاف خود را بهم بزند و چه موقع نمی تواند؟
در اعتکاف مستحب، در دو روز اول، (قبل از پایان روز دوم) می توان اعتکاف را قطع کرد؛ ولی بعد از پایان روز دوم، قطع اعتکاف جایز نیست. همچنین اعتکاف واجب، مثل نذر معین را نمی توان به هم زد.

پرسش شماره ۲۳۸۶۰
موضوع: اعتکاف
آیا معتکف می‌تواند از اعتکاف منصرف شود؟
تا قبل از اتمام روز دوّم، می‎تواند اعتکاف را ترک کند، مگر آن که به جهتی همچون نذر معین، اعتکاف در آن روزها بر او واجب باشد.

۵. محرمات اعتکاف و بطلان آن

پرسش شماره ۷۲۱۰۳
موضوع: اعتکاف
آیا محرمات اعتکاف مانند مجادله یا عطر زدن در شب، جایز است؟
محرّمات اعتکاف اختصاص به روز ندارد و در شب نیز باید از آنها پرهیز شود.

پرسش شماره ۷۲۱۰۰
موضوع: اعتکاف
در مساجدی که معمولاً غیر معتکفین عطر می زنند، احساس بوی عطر آنان، چه حکمی دارد؟ آیا لازم است معتکف بینی خود را بگیرد؟
از محرمات اعتکاف بوییدن مواد معطّر و گیاهان خوش بو برای لذّت بردن می باشد، بنا بر این اگر برای لذت بردن نباشد، مانعی ندارد و لازم به گرفتن بینی نیست.

پرسش شماره ۷۲۰۹۹
موضوع: اعتکاف
در اعتکاف استشمام بوی نان تازه یا خاک باران خورده به قصد لذت بردن و استشمام بوی گیاهان دارویی به قصد تشخیص، آیا اشکال دارد؟
در فروض مذکور، بدون قصد لذت اشکال ندارد.

پرسش شماره ۷۲۰۹۷
موضوع: اعتکاف
استفاده از خمیر دندان، صابون یا شامپو که دارای بو است، آیا برای معتکف حرام و سبب بطلان اعتکاف می شود؟
صرف استفاده از آنها اشکال ندارد؛ ولی بوییدن مواد معطر برای لذت بردن حرام است.

پرسش شماره ۴۶۳۹
موضوع: اعتکاف
آیا استعمال بوی خوش و نگاه به آینه برای معتکف کراهت دارد؟
بوییدن چیزهای خوشبو و عطریّات حتی گیاهان خوشبو، همراه با لذّت حرام است؛ ولی بر معتکف واجب نیست از نگاه در آینه پرهیز کند، هر چند احتیاط مستحب است.

پرسش شماره ۴۰۴۰۵
موضوع: اعتکاف
اگر معتکف سهواً چیز معطری را بو کند، آیا اعتکاف باطل است؟
در صورتی که عطر یا گلاب را برای لذت بردن بو کند بنابر احتیاط واجب اگر اعتکاف، واجب معیّن باشد باید اعتکاف را به پایان ببرد و قضای آن را به‌جا آورد؛ و در واجب غیرمعیّن، اگر در دو روز اول باشد باید اعتکاف را از سر بگیرد و اگر روز سوم باشد اعتکاف را اتمام و سپس از سر بگیرد. و در اعتکاف مستحب قبل از اتمام روز دوم چیزی بر عهده او نیست و اگر روز سوم باشد، باید دوباره اعتکاف را از سر بگیرد و در آنچه ذکر شد، بنابر احتیاط واجب فرقی بین عمد و سهو وجود ندارد.

پرسش شماره ۴۰۳۹۴
موضوع: اعتکاف
آیا تمام محرمات، باعث بطلان اعتکاف می شود؟
هر چیزی که روزه را باطل می کند، اعتکاف را هم باطل می کند؛ چون شرط صحت آن روزه است. پس باطل شدن روزه سبب باطل شدن اعتکاف می شود. همچنین جماع آن را باطل می کند، هر چند در شب انجام گیرد یا از روی سهو باشد؛ و همچنین است لمس کردن و بوسیدن از روی شهوت. اما در سایر کارهای حرامی که گفته شد بنابر احتیاط واجب اگر عمداً یا سهواً مرتکب شود، چنانچه اعتکاف واجب معین باشد، باید آن را تمام کند، و سپس قضا نماید، و اگر واجب معین نباشد در صورتی که این محرّمات را روز اوّل یا دوّم انجام دهد، باید اعتکاف را از نو شروع کند؛ و اگر در روز سوّم انجام دهد آن را تمام کند و بعد از سر بگیرد. و هر وقت اعتکاف را باطل کند، چنانچه واجب معیّن باشد، قضای آن واجب است، ولی لازم نیست فوراً قضا کند، و اگر واجب غیر معیّن باشد، از سرگرفتن آن واجب است. همچنین اگر اعتکاف مستحب را بعد از روز دوّم باطل کند، قضای آن واجب است، امّا قبل از آن، چیزی بر او نیست.

پرسش شماره ۷۲۱۰۱
موضوع: اعتکاف
اگر در ایام اعتکاف به خاطر فشار جنسی، فرد در آستانه انجام فعل حرام شود، آیا پس از مغرب می تواند در خارج از مسجد به صورت حلال در حد ضرورت، نیاز خود را مرتفع سازد؟ آیا اعتکاف ایشان صحیح است؟
این کار علاوه بر حرمت، باعث باطل شدن اعتکاف نیز می شود و کفاره نیز واجب می گردد؛ مگر قبل از پایان روز دوم باشد و ابتداء، اعتکاف را در نیت باطل کند.

پرسش شماره ۲۳۸۴۱
موضوع: اعتکاف
بحث و جدل برای گرفتن جا در محل اعتکاف، چه حکمی دارد؟
در حال اعتکاف، مجادله و نزاع در امور دینی و دنیوی (در صورتی که برای چیره شدن برطرف مقابل و اظهار دانش و برتری باشد)، جایز نیست؛ اما اگر مجادله برای اظهار حق و برگرداندن طرف مقابل از اشتباه باشد، اشکال ندارد.

پرسش شماره ۲۵۴۴
موضوع: اعتکاف
صحبت کردن، گفتن لطیفه و جُک، خندیدن، مزاح و شوخی، در حال اعتکاف چه حکمی دارد؟
لطمه‌ای به صحت اعتکاف نمی‎زند.

پرسش شماره ۲۶۴۲
موضوع: اعتکاف
استفاده و استعمال لوازم و مواد آرایشی در حال اعتکاف، چه حکمی دارد؟
فی نفسه اشکال ندارد.

پرسش شماره ۵۲۸
موضوع: اعتکاف
نگاه کردن به آینه، شانه کردن و ناخن گرفتن برای معتکف، چه حکمی دارد؟
اشکال ندارد. البته بنابر احتیاط (مستحب) معتکف، از چیزهایی که بر مُحرِم در حج، حرام شده است، اجتناب نماید.

۶. خرید و فروش، وکالت و معاملات

پرسش شماره ۷۲۱۰۵
موضوع: اعتکاف
روز اول اعتکاف مادرم تماس گرفت تا شارژ برایش بفرستم. با نرم افزار شارژ مستقیم خریدم و ارسال کردم. آیا اعتکاف باطل است؟
بنا بر احتیاط واجب اعتکاف باطل است؛ البته در این مسئله می توانید با رعایت شرایط به مرجع دیگری که فتوا دارد رجوع نمایید.

پرسش شماره ۷۲۱۰۴
موضوع: اعتکاف
اگر معتکف از طریق اینترنت خریدی انجام دهد که در آن پول مستقیم پرداخت نمی‌شود و فقط طی عملیات بانکی از حساب کسر و به حساب فروشنده واریز می‎شود، آیا این نحوه معامله حکم خرید و فروش در حال اعتکاف را دارد؟
خرید و فروش در اعتکاف – هر چند از طریق اینترنت – جایز نیست.

پرسش شماره ۶۹۷۹۱
موضوع: اعتکاف
اگر معتکف در حال اعتکاف، وکیل در خرید و فروش شود و یا وکیل بگیرد، آیا صحیح است؟
وکیل شدن جایز نیست؛ ولی وکیل گرفتن برای خرید چیزی که در زمان اعتکاف مورد نیازش باشد، اشکال ندارد و در غیر این مورد، اشکال دارد.

پرسش شماره ۴۹۲۱
موضوع: اعتکاف
۱. آیا معتکف می‌تواند در زمان اعتکاف به وسیله پیامک تلفن همراه، شارژ و اعتبار، خریداری کند؟
۲. اگر خرید پیامکی شارژ موجب بطلان اعتکاف می‌شود، آیا می‌شود به وسیله پیامک به خانواده خود خبر دهد که شارژ تلفن همراهش به پایان رسیده و آن‌ها برایش خرید کنند؟
ج۱و۲) اگر این خرید از ضروریات هنگام اعتکاف محسوب شود، و امکان وکیل گرفتن یا نقل و انتقال از غیر طریق خرید و فروش نباشد، اشکال ندارد؛ بنا بر این اگر دیگری این کار را به عنوان وکیل انجام دهد، مانعی ندارد.

پرسش شماره ۷۱۸۰۷
موضوع: اعتکاف
آیا در حال اعتکاف می توان صیغه عقد خواند؟
اشکال ندارد.

پرسش شماره ۲۳۸۴۰
موضوع: اعتکاف
آیا قرض دادن و قرض گرفتن معتکف، جایز است؟
جایز است.

پرسش شماره ۷۱۸۰۶
موضوع: اعتکاف
معتکف از کسی طلبکار است؛ آیا می تواند طلب خودش را بازستاند؟
صرف دریافت طلب، مضرّ به صحت اعتکاف نیست.

۷. خروج از مسجد و موارد ضرورت

پرسش شماره ۷۲۰۹۳
موضوع: اعتکاف
در مواردی که خارج شدن از مسجد مجاز است، آیا معتکف می تواند زیر سایه راه برود؟
اگر برای ضرورت ناچار شود از مسجد بیرون رود، باید از تأخیرهای بی مورد، مانند نشستن یا استراحت زیر سایه و مانند آن اجتناب کند و بیش از مقدار ضرورت بیرون از مسجد نماند.

پرسش شماره ۷۲۰۸۸
موضوع: اعتکاف
آیا خروج معتکف از مسجد برای اطاعت از امر والدین جائز است؟ اگر اجازه والدین مشروط به خروج از اعتکاف در زمان نیاز باشد، آیا خروج جائز است؟
در فرض سؤال خروج، جایز است؛ ولی باید از تأخیرهای بی مورد؛ مانند نشستن یا استراحت زیر سایه و مانند آن اجتناب کند و بیش از مقدار ضرورت بیرون از مسجد نماند، اگر بیرون بودن از مسجد به قدری طول بکشد که صورت اعتکاف به هم بخورد، اعتکاف باطل می شود.

پرسش شماره ۷۲۰۸۵
موضوع: اعتکاف
امسال دومین روز اعتکاف مقارن با روز جمعه است. آیا خروج از مسجد جهت انجام غسل جمعه اشکال دارد؟ آیا خروج از مسجد برای شرکت در نماز جمعه جایز است؟ این خروج باید چه زمانی باشد؟ هنگام خطبه یا فقط هنگام اقامه نماز جمعه؟
به طور کلی، معتکف می تواند امور ضروری شرعی و عرفی از مسجد خارج شود؛ ولی اگر به قدری طول دهد که صورت اعتکاف محو شود اعتکاف صحیح نیست و تشخیص آن بر عهده خود مکلف می باشد.

پرسش شماره ۷۲۰۸۲
موضوع: اعتکاف
آیا در اعتکاف برای موارد ذیل می‎توان از مسجد خارج شد؟ الف. برای ادای شهادت در دادگاه ب. عیادت مریض؟
ادای شهادت و همچنین عیادت مریض، (اگر ارتباطش با مریض به حدّی باشد که عیادت جزء اموری که ضرورت عرفی دارند به حساب آید) از موارد ضرورت محسوب شود، خروج از مسجد بابت آن اشکال ندارد؛ البته باید از تأخیر بی مورد مانند نشستن یا استراحت زیر سایه و مانند آن اجتناب کند و بیش از مقدار ضرورت بیرون از مسجد نماند، در هر صورت اگر بیرون بودن از مسجد به قدری طول بکشد که صورت اعتکاف به هم بخورد، اعتکاف باطل می شود.

پرسش شماره ۷۲۰۸۰
موضوع: اعتکاف
روز سوم اعتکاف، مصادف شده است با روز جهانی قدس؛ آیا معتکف می تواند در راهپیمایی شرکت کند؟
به طور کلی، معتکف می تواند برای امور ضروری شرعی و عرفی و عقلی (از جمله راهپیمایی روز قدس) از مسجد خارج شود؛ ولی اگر بیرون بودن از مسجد به قدری طول بکشد که صورت اعتکاف به هم بخورد، اعتکاف باطل می شود و نیز باید از تأخیرهای بی مورد مانند نشستن یا استراحت زیر سایه و مانند آن اجتناب کند و بیش از مقدار ضرورت بیرون از مسجد نماند.

پرسش شماره ۷۲۰۸۴
موضوع: اعتکاف
به خاطر چربی پوست سر و چرب شدن موها عادت دارم هر روز سرم را بشویم. آیا در ایام اعتکاف خروج از مسجد جهت این امر اشکال دارد؟
به طور کلی، معتکف می تواند امور ضروری شرعی و عرفی از مسجد خارج شود؛ ولی اگر به قدری طول دهد که صورت اعتکاف محو شود اعتکاف صحیح نیست.

پرسش شماره ۶۹۸۸۱
موضوع: اعتکاف
اگر کسی در هنگام اعتکاف برای پاکیزگی و بدون ضرورت به حمامی که خارج از مسجد است برود، آیا اعتکافش باطل می شود؟
خارج شدن بدون ضرورت از مسجد سبب بطلان اعتکاف می شود.

پرسش شماره ۳۹۰۲۴
موضوع: اعتکاف
مادر با فرزند چهار ساله اش در مسجد معتکف شده است، اگر برای کارهای ضروری فرزند از مسجد خارج شود، آیا اعتکاف صحیح است؟
اگر همراه بودن کودک با مادر در مسجد، ضرورت عرفی محسوب شود، به مقدار نیاز اشکال ندارد.

پرسش شماره ۳۵۱۷
موضوع: اعتکاف
آیا حرف زدن، پیامک و یا تماس تلفنی با نامحرم، سبب بطلان اعتکاف می‌شود؟
مجرّد موارد مذکور، مبطل اعتکاف نیست ولی اگر مستلزم مفسده باشد، جایز نیست.

پرسش شماره ۲۷۳۷
موضوع: اعتکاف
اگر معتکف جهت شرکت در امتحان مدرسه، از مسجد خارج شود و بعد از امتحان، به محل اعتکاف برگردد، چه حکمی دارد؟
اگر شرکت در امتحان، ضرورت ندارد، نباید خارج شود؛ ولی برای افرادی که شرکت در امتحان، ضرورت عرفی دارد، مانعی ندارد؛ البته خروج از مسجد، نباید به حدّی برسد که صورت اعتکاف به هم بخورد.

پرسش شماره ۳۵۱۷
موضوع: اعتکاف
این جانب دانشجوی ارشد هستم و امسال معتکف شدم؛ روز سوم اعتکاف، جلسه مهمی به مدت دو ساعت با استاد راهنما دارم و استاد حضور در این جلسه را الزامی دانسته است. اگر نروم، استاد اذیت می کند. تکلیف اعتکافم چه می‎ شود؟
به طور کلی معتکف می‌تواند برای امور ضروری شرعی و عرفی و عقلی از مسجد خارج شود و تشخیص ضرورت شرعی و عرفی و عقلی بودن، با خود مکلف است؛ ولی اگر به قدری طول دهید که صورت اعتکاف از بین برود، اعتکاف صحیح نیست.

پرسش شماره ۱۴۷۶۱
موضوع: اعتکاف
آیا معتکف می‎تواند برای اداء دَین از مسجد خارج شود؟
اگر معتکف نمی‎تواند اداء دین را تأخیر بیندازد، خروج جایز است و بنا بر احتیاط باید از نزدیک‎ترین راه برود و در صورت امکان، نباید زیر سایه بنشیند و نباید بیش از مقدار ضرورت توقف کند و در هر صورت اگر به گونه‎ای باشد که صورت اعتکاف از بین برود، اعتکاف باطل می‎شود.

پرسش شماره ۲۵۶۴
موضوع: اعتکاف
اگر شخصی مدت‎ها بعد از انجام اعتکاف (رجبیه و مستحب) به یاد بیاورد که غسل بر او واجب بوده است، چه وظیفه‎ای دارد؟
اگر در اعتکاف، روزۀ مستحب گرفته باشد، اعتکاف و روزه صحیح است و تکلیفی ندارد. اما اگر روزۀ قضای ماه رمضان گرفته باشد، بنا بر احتیاط واجب روزه‎ها و اعتکاف باطل است؛ البته نسبت به اعتکاف مستحبی تکلیفی ندارد.

پرسش شماره ۲۵۶۴
موضوع: اعتکاف
اگر کسی در حال اعتکاف جنب شود، وظیفه‌اش چیست؟
در فرض سؤال، باید سریعاً جهت غسل از مسجد خارج شده و بلافاصله بعد از انجام غسل، به مسجد برگردد و اعتکافش صحیح است.

پرسش شماره ۴۰۳۷۶
موضوع: اعتکاف
آیا معتکف پس از قضای حاجت، می‌تواند وضوی مستحبی بگیرد یا باید فوراً به مسجد برگردد؟
در فرض سؤال، وضو گرفتن برای این که با وضو باشد، اشکال ندارد؛ ولی نباید طول دهد. البته اگر در مسجد آب وجود داشته باشد، نمی‌تواند خارج شود.

۸. مکان اعتکاف و مساجد

پرسش شماره ۷۲۰۷۹
موضوع: اعتکاف
در شهر ما مسجدی بازسازی و توسعه یافته ولی در بخش توسعه یافته صیغه مسجد جاری نشده است. برای برگزاری مراسم معنوی اعتکاف آیا در بخش هایی که به عنوان حسینیه به مسجد اضافه شده نیز می توان به قصد رجاء معتکف شد؟
اعتکاف در حسینیه، صحیح نیست.

پرسش شماره ۷۲۰۷۴
موضوع: اعتکاف
۱. آیا اعتکاف در مسجد اهل سنت با دوست سُنی مذهب صحیح است؟
۲. آیا دو روز اعتکاف کردن مشکلی ندارد و دو روز چطور کامل می شود؟
ج۱) اعتکاف در مساجد دیگر غیر از مساجد جامع و مساجد چهارگانه ـ مسجد الحرام مسجد النبی (صلی الله علیه وآله وسلم) مسجد کوفه و مسجد بصره ـ که در آن نماز جماعت برپا می شود و دارای امام عادلی است به قصد رجاء مطلوبیت (به امید اینکه مطلوب خداوند واقع شود) مانعی ندارد.
ج۲) اعتکاف نباید کمتر از سه روز پی در پی باشد؛ البته در اعتکاف مستحب رها کردن آن قبل از پایان روز دوم جایز است؛ ولی اگر دو روز بماند، ماندن روز سوم واجب می شود و قطع آن در روز سوم مطلقاً جایز نیست و اگر قطع کرد باید مجدد آن را بجا آورد. روز دوم اعتکاف با اذان مغربِ روز دوم، کامل می شود.

پرسش شماره ۷۲۰۷۳
موضوع: اعتکاف
آیا اعتکاف در مسجد جامعی که امامت آن مسجد اختصاص به فرد غیر عادل داشته باشد، صحیح است؟
در فرض سؤال اعتکاف، مانعی ندارد.

پرسش شماره ۷۲۰۷۵
موضوع: اعتکاف
در محله ای دو مسجد جامع و مسجد محل وجود دارد و چند سالی هست که هر هفته فقط یک شب نماز جماعت برگزار می شود و به هیچ عنوان رفت و آمد در این مسجد قطع نشده و متروکه نیست و مسجد دوم شش شب در هفته نماز برگزار می شود. آیا اعتکاف در مسجدی که کمتر نماز برگزار می شود صحیح است؟
به طور کلی، در همه مساجد جامع می توان اعتکاف کرد؛ حتی در فرض سؤال و در مساجد غیر جامع هم که در آن نماز جماعت برپا می شود و دارای امام عادلی است، اعتکاف به قصد رجاء صحیح است.

پرسش شماره ۷۱۸۰۰
موضوع: اعتکاف
با توجه به مساجد جامع هر شهر، آیا اعتکاف در مسجد دانشگاه هر شهر مجاز است؟
به طور کلی اعتکاف در چهار مسجد (مسجد الحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه، مسجد بصره) صحیح است همچنین در همه مساجد جامع می توان اعتکاف کرد. در مساجد غیر جامع هم که در آن نماز جماعت برپا می شود و دارای امام عادلی است، اعتکاف به قصد رجاء صحیح است.

پرسش شماره ۷۱۷۹۳
موضوع: اعتکاف
مسجد جامع شهر برای اعتکاف به چه معناست؟ و جامع بودن با چه اموری مصداق پیدا می کند؟
مسجد جامع یعنی مسجدی که اختصاص به گروه و قبیله ای ندارد و محل اجتماع عامه مردم است.

پرسش شماره ۷۱۷۹۲
موضوع: اعتکاف
آیا در ماه مبارک رمضان که باید روزه واجب خود را بگیریم، می توان معتکف شد؟ یا حتماً در روزهای ۱۳ و ۱۴ و ۱۵ ماه رجب اعتکاف صحیح است؟
در ماه رمضان هم اعتکاف صحیح، بلکه افضل است.

پرسش شماره ۵۲۸۴۴
موضوع: اعتکاف
در برخی مکان ها مانند حرم مطهر رضوی در ایام اعتکاف برخی مسافران، بدون قصد اقامت ده روزه، معتکف می شوند. آیا روزه و اعتکاف ایشان صحیح است؟ چه راهی جهت اعتکاف افراد مسافر وجود دارد؟
بدون قصد اقامت ده روز، روزه و به تبع آن اعتکاف صحیح نیست. البته می توان با نذر شرعی، در سفر، روزه مستحبی گرفت و بنابر احتیاط واجب باید نذر قبل از سفر و در وطن باشد.

پرسش شماره ۷۱۸۲۰
موضوع: اعتکاف
آیا برای اعتکاف مسافر، قصد اقامه لازم است؟ یا با روزه نذری هم می توان معتکف شد؟
برای معتکف، قصد اقامه در آن محل لازم نیست.

پرسش شماره ۷۱۸۱۴
موضوع: اعتکاف
شخص معتکفی بر اثر جهل به مسأله و با داشتن روزه قضا نیت روزه مستحبی کرده است. آیا با قطع نیت روزه مستحبی و نیت روزه قضا قبل از ظهر روز اول، اعتکاف او صحیح است؟
اعتکاف در فرض مذکور صحیح است.

پرسش شماره ۱۴۷۶۱
موضوع: اعتکاف
معتکف قبل از اذان صبح، نیّت روزۀ مستحبی می کند؛ آیا می تواند بعد از اذان صبح، نیّت خود را به روزۀ قضا تغییر دهد؟
در فرض سؤال اگر بر اثر جهل به مسأله، نیت روزۀ مستحبی کرده، می تواند تا قبل از ظهر نیت روزۀ قضا کند و اعتکاف او صحیح است؛ ولی اگر عمداً باشد اعتکاف باطل است.

پرسش شماره ۴۲۳۱۰
موضوع: اعتکاف
کسی که روزه قضا دارد، آیا می تواند معتکف شود؟
در فرض سؤال شرکت در اعتکاف مانعی ندارد و لکن در آن باید روزه قضا بگیرد.

پرسش شماره ۷۲۰۶۹
موضوع: اعتکاف
کسی که به خاطر شکستن چهار نذر، دوازده روز روزه به عنوان کفاره بر گردنش باشد، آیا می تواند قبل از انجام آن روزه ها در اعتکاف ماه مبارک رجب شرکت کند و معتکف شود؟
در فرض سؤال اعتکاف مانعی ندارد؛ ولی در اعتکاف باید روزه های قضاء و یا کفاره را نیت نماید.

پرسش شماره ۷۲۰۷۰
موضوع: اعتکاف
شخصی که نمی داند روزۀ قضا دارد یا نه، آیا می تواند در اعتکاف نیت روزۀ مافی الذمه کند؟
مانعی ندارد.

پرسش شماره ۷۲۰۶۶
موضوع: اعتکاف
شخصی در مکه معظمه قصد اعتکاف دارد و قبل از سفر نذر روزه ننموده؛ آیا در همان جا می تواند نذر کند و روزه بگیرد یا حتماً باید نذر، قبل از سفر باشد؟
اگر قبل از سفر، نذر روزه مستحبی در سفر ننموده، روزه در سفر صحیح نیست؛ بنابراین اعتکاف او هم صحیح نخواهد بود.

پرسش شماره ۶۹۸۶۲
موضوع: اعتکاف
اعتکاف در چهار مسجد (مسجد الحرام، مسجد النبی، مسجد کوفه، مسجد بصره) صورت می‌گیرد و در غیر از این چهار مسجد به قصد رجاء و امید ثواب صحیح خواهد بود؛ آیا در فرض مذکور اگر شخصی در روز اول و دوم در مسجد جامع شهری معتکف شود، ماندن در مسجد در روز سوم به خاطر اعتکاف واجب می‌شود؟
ابتدا باید توجه داشته باشید که در همه مساجد جامع می توان اعتکاف کرد. در مساجد غیر جامع هم که در آن نماز جماعت برپا می شود و دارای امام عادلی است، اعتکاف به قصد رجاء صحیح است. البته در چهار مسجد مذکور در سؤال فضیلت بیشتری دارد. بنا بر این در فرض سؤال اعتکاف روز سوم واجب می‌شود.

پرسش شماره ۵۷۹۱۶
موضوع: اعتکاف
اگر در مجموعه‌ای دو مسجد، دقیقاً به هم چسبیده باشند، آیا در زمان اعتکاف، می‌توان از یک مسجد، خارج شد و به مسجد دیگر رفت؟
اگر عرفاً دو مسجد، محسوب می شوند رفتن به مسجد دیگر، بدون ضرورت عرفی یا شرعی، جائز نیست.

پرسش شماره ۷۱۷۹۳
موضوع: اعتکاف
آیا پشت بام مسجد، تابع مسجد است یا بستگی به وقف کننده دارد؟
پشت بام مسجد در حکم مسجد است؛ مگر اینکه احراز شود هنگام وقفِ مسجد، پشت بام آن از وقف خارج شده است.

پرسش شماره ۷۲۰۷۸
موضوع: اعتکاف
طبقه بالایی مسجدی، در حکم مسجد است اما پله آن جزو مسجد نیست. تردد به بالا و پایین در مسجد در زمان اعتکاف برای استراحت یا برداشتن برخی وسایل و… چه حکمی دارد؟
در فرض سؤال، تردد فقط در وقت ضرورت مانعی ندارد.

۹. افراد خاص (زن، کودک، مسافر، بیمار، جنون)

پرسش شماره ۷۲۰۸۴
موضوع: اعتکاف
۱. زنی که می داند در روز سوم اعتکاف حائض خواهد شد، آیا می تواند معتکف شود؟ در صورت حیض شدن، آیا قضای اعتکاف واجب است؟
ج۱) در فرض سؤال معتکف شدن مانعی ندارد؛ منتها اگر زن حائض شود، فوراً باید از مسجد خارج شده و اعتکاف او قضا هم ندارد.

پرسش شماره ۴۲۳۸۱
موضوع: اعتکاف
آیا اعتکاف بچه ممیّز، صحیح است؟ پدری که فرزند نابالغ خود را به اعتکاف می‎برد، آیا پدر باید وی را از محرمات اعتکاف باز دارد؟
ج۱) اعتکاف بچه ممیّز صحیح است.
ج۲) واجب نیست؛ ولی شرایط صحت اعتکاف بین بالغ و نابالغ ممیز، یکسان است.

پرسش شماره ۴۹۲۱
موضوع: اعتکاف
آیا اعتکاف برای نوجوانانی که چندان از اعتکاف، احکام و شرائط آن آگاهی کاملی ندارند، چه حکمی دارد؟
اعتکاف به خودی خود مستحب است ولی اگر مکلف اعتکاف را شروع کرد، باید احکام الزامی آن را مراعات کند و اگر با احکام آن آشنا نیست، باید با مراجعه به توضیح المسائل یا سؤال کردن از اشخاص مورد اعتماد، بیاموزد و عمل نماید.

پرسش شماره ۷۲۰۷۵
موضوع: اعتکاف
کسی که جنون ادواری دارد، اگر در زمان اعتکاف مصادف با جنون او شود، ایا اعتکاف او باطل می شود؟ اگر در روز سوم یا شب دوم باشد، اعتکاف قضا دارد؟
معتکف باید عاقل باشد؛ بنابراین اعتکاف دیوانه و مست و مانند اینها صحیح نیست و در فرض مذکور اعتکاف، قضا ندارد.

پرسش شماره ۷۲۰۶۶
موضوع: اعتکاف
با توجه به اینکه مستی باعث بطلان اعتکاف می شود، آیا خوردن دارویی که الکل اتانول دارد، موجب بطلان اعتکاف می شود؟
به طور کلی، معتکف باید عاقل باشد؛ بنابراین اگر خوردن داروی مزبور موجب مستی نشود ضرری به اعتکاف نمی زند.

پرسش شماره ۳۸۴۱۸
موضوع: اعتکاف
به دلیل بیماری، قادر به گرفتن روزه نیستم؛ آیا اعتکاف بدون روزه اشکال دارد؟
اعتکاف بدون روزه صحیح نیست؛ اما حضور در مسجد و شرکت در مراسم اعتکاف، فی نفسه اشکال ندارد.

پرسش شماره ۷۲۰۷۵
موضوع: اعتکاف
کسی که در حین اعتکاف مریض شود (قبلاً هم شرط نکرده باشد) آیا می تواند روز سوم اعتکاف خود را بهم بزند؟
معتکف ولو در فرض سؤال جایز نیست از روی اختیار در روز سوم، اعتکاف را قطع کند.

پرسش شماره ۲۷۹۳۶
موضوع: اعتکاف
مستحاضه (کثیره یا متوسطه) بعد از خروج ضروری از مسجد، آیا برای ورود به مسجد لازم است غسل انجام دهد؟
مجرد ورود مستحاضه به مسجد، نیاز به غسل ندارد.

۱۰. نیابت، هدیه، و امور دیگر

پرسش شماره ۷۱۸۱۴
موضوع: اعتکاف
آیا می توان اعتکاف را به نیابت از امام زمان (عج) و قضاء حوائج آن حضرت انجام داد؟ و اگر صحیح است روزه گرفتن به نیابت از شخص زنده جایز است یا خیر؟
اعتکاف و روزه مستحبی به نیابت از آن حضرت مانع ندارد.

پرسش شماره ۴۹۷
موضوع: اعتکاف
آیا روزه های اعتکاف را می توان از طرف شخص زنده یا متوفّی به‎ جا آورد؟
معتکف می تواند روزه اعتکاف را به نیابت از طرف کسی که از دنیا رفته انجام دهد؛ اما از طرف شخص زنده، روزۀ واجب استیجاری نمی تواند بگیرد؛ ولی گرفتن روزۀ مستحبی در اعتکاف و اهدای ثواب آن به زنده اشکالی ندارد.

پرسش شماره ۷۲۱۰۲
موضوع: اعتکاف
در اعتکاف به اصرار همسرم برگه ای را برای ثبت نام طرح قرعه کشی حساب وکالتی ماشین امضا کردم، در حالی که خودم چنین قصدی نداشتم؛ آیا اعتکاف باطل است؟
اگر صرف امضا بوده و خرید و فروش نبوده است، اشکال ندارد و اعتکاف صحیح است.

پرسش شماره ۷۲۱۰۳
موضوع: اعتکاف
آیا هدیه دادن در حال اعتکاف جائز است؟
اگر هبه معوضه (هدیه در مقابل هدیه دیگری) نباشد، اشکال ندارد.

پرسش شماره ۳۸۳۱۶
موضوع: اعتکاف
آیا مطالعه، جهت آمادگی کنکور، در تمام ساعات سه روز اعتکاف، مضرّ به صحت اعتکاف نیست؟
مطالعه کتب درسی در حال اعتکاف، اشکال ندارد.

پرسش شماره ۳۶۵۵۹
موضوع: اعتکاف
آیا اعتکاف کسانی که بدون هماهنگی با مسئولین مساجد و ستاد اعتکاف، معتکف می‌شوند، جایز است؟
اعتکاف آنها صحیح است، اما حق استفاده از وسائل و غذاهایی که مسئولین در اختیار معتکفین قرار می‌دهند و یا مکانی که به شخصی اختصاص داده شده است را ندارند، مگر این که مسئول مربوطه اجازه دهد.

پرسش شماره ۶۹۷۷۸
موضوع: اعتکاف
شخصی به عنوان مسئول تدارکات اعتکاف انتخاب شده است؛ آیا می‌تواند برای مدت کوتاهی در صورت نیاز، به خارج مسجد برود در حالی که منظور از “خارج مسجد” قسمتی در درون مسجد است که صیغه مسجد بر آن جاری نشده است؟ آیا این مسئولیت برای او ضرورتی به وجود می‌آورد؟
صرف مسئول تدارکات بودن، مجوز خروج از مسجد در حال اعتکاف نمی باشد.
البته باید بدانید، خارج شدن از محل اعتکاف در مواردی که عقلاً یا شرعاً، لازم است یا ضرورت عرفیه دارد، خواه متعلّق به امور دنیا باشد یا آخرت، اشکال ندارد؛ ولی باید از تأخیرهای بی‌مورد، مانند نشستن یا استراحت زیر سایه و مانند آن اجتناب کند و بیش از مقدار ضرورت، بیرون از مسجد نماند و اگر بیرون بودن از مسجد به قدری طول بکشد که صورت اعتکاف به هم بخورد، اعتکاف باطل می‌شود.

پرسش شماره ۶۹۷۷۹
موضوع: اعتکاف
اعتکاف شخصی که در مسجد، جای معتکف دیگری را تصرف کرده، چه حکمی دارد؟
اگر از موارد تصرف ممنوع بوده، گناه و معصیت است، و لکن اعتکاف باطل نیست.